Hoe kun je de magie van co-creatie ervaren in en met organisaties die top-down worden aangestuurd?

De behoefte om meer en beter met elkaar samen te werken neemt toe. Een logische reactie op een periode waarin het individualisme hoogtij viert en of vanuit een diep verlangen naar verbondenheid? Samen zijn we sterker. Samen dingen doen geeft plezier en energie. Samen geeft betekenis en zin aan het leven.  Steeds meer vraagstukken van deze tijd kunnen we niet meer alleen oplossen, we hebben elkaar nodig! Samenwerken is dan ook ‘hot’. En tevens een enorme uitdaging. Het ‘samenwerken’ dat nu nodig is gaat verder dan voorheen, over grenzen van het ‘bekende’ en van organisaties. Het toverwoord is ‘co-creatie’.

Co-creatie is de ultieme vorm van participatie met alle betrokken stakeholders rondom een gemeenschappelijk vraagstuk. Om de magie van co-creatie te kunnen ervaren is een context van vertrouwen, openheid en bereidheid tot samenwerken nodig. Het vraagt dat elke deelnemer in staat is om èn vanuit het geheel èn vanuit de eigen organisatie, lees belang, te denken, waarbij de gezamenlijke bedoeling voorop staat en eigen agenda’s hieraan ondergeschikt worden gemaakt. Een proces van loslaten en openstaan voor iets nieuws. Het werkt als mensen samen WILLEN werken, vanuit de overtuiging dat het doel alleen samen bereikt kan worden en tegelijkertijd de verschillende stakeholders versterkt. Het vraagt ook kwetsbaarheid door te laten zien wat je niet kunt of wilt om samen verantwoordelijkheid voor het geheel te kunnen nemen. Tenslotte gedijt elke samenwerking bij vertrouwen en plezier, zodat betrokkenen energie krijgen van het samen werken, bereid zijn elkaar te helpen en elkaar wat gunnen.

In een samenwerkingsproces is het zinvol om te toetsen of mensen participatief of in co-creatie willen werken en zoja in welke mate. Er zijn gradaties in participatie mogelijk, van ‘meedenken’ tot actief meebouwen en alles er tussenin. Vanuit een heldere bedoeling kun je mensen uitnodigen om mee te doen en mee te beslissen over hoe je dat met elkaar gaat doen. Door ruimte te geven aan wat mensen wel willen kom je tot een vorm van co-creatie die van de groep zelf is met eigen principes en afspraken over de beoogde samenwerking.

Het helpt als organisaties zelf bottom-up werken of hun mensen voldoende vertrouwen en verantwoordelijkheid geven om zelf beslissingen te kunnen nemen over hun eigen werk. Veel organisaties kennen echter nog een top-down structuur en cultuur, waarin het niet vanzelfsprekend is om initiatief en verantwoordelijkheid te nemen, laat staan buiten de eigen grenzen of die van de organisatie.

Hoe kun je dan toch stappen zetten richting meer co-creatie? Bijvoorbeeld door de weg naar meer participatie op een meer participatieve manier af te leggen. Door niet alles vooraf in te vullen en dicht te timmeren maar ruimte te laten voor de inbreng van klanten of bewoners maar ook van collega’s, partners en andere betrokkenen.  Door alle betrokkenen ruimte te geven om vanaf het begin af aan hun eigen wensen en ideeën in te brengen. En samen besluiten te nemen, zodat bedenken, beslissen en doen in een hand worden gebracht. Waarbij vooraf helder is waarover samen besloten kan worden, zowel financieel als qua reikwijdte en impact.

Co-creatie is een creatief proces dat gedijt bij een open transparante cultuur waarin de weg naar meer participatie zelf ook participatief is. Hoe beter je daarin wordt als organisatie, hoe beter je in staat bent om met anderen samen te werken. Hoe groter de kans dat een co-creatieproces slaagt en dat je samen tot vernieuwende gezamenlijke oplossingen zult komen.  “Be the change you wish to see in the world”, zoals Ghandi al zei.

In de praktijk komen bottom-up initiatieven regelmatig in botsing met de top-down sturing en op dat snijvlak ontstaan conflicten over ‘wat is van wie’, ‘wie mag wat’ en ‘wie beslist over wat’. Veel initiatieven stranden op dit punt. De energie loopt eruit, mensen haken af of zijn zo gedemotiveerd dat zij de volgende keer niet meer bereid zijn om mee te werken. Het resultaat is eerder een stap terug dan vooruit richting meer participatie en eigenaarschap.

Hoe kan het anders, hoe bouwen we aan een co-creatieve organisatie en samenwerking?

• Besteed meer tijd aan de mensen en hun relaties. Wat willen mensen zelf, waar zit hun verlangen en wat drijft hen?
• Verbind de passie van mensen aan de gemeenschappelijke bedoeling en het doel dat je samen nastreeft;
• Voedt de energie van de verbinding: zorg dat mensen er blij van worden en energie krijgen van de samenwerking;
• Betrek in een vroeg stadium meer betrokkenen bij het onderwerp, zodat je eigenaarschap bevordert en mensen direct mee aan boord hebt;
• Benut de collectieve intelligentie van een zo groot mogelijke groep betrokkenen uit het hele systeem door hun wijsheid en ervaring aan te spreken. Om tot de juiste inzichten en beslissingen te komen, die dan ook gedragen worden door deze groep mensen;
• Als je voldoende tijd en aandacht besteed aan het eerste deel van het proces, het echt ontmoeten van elkaar en elkaars drijfveren en overtuigingen en het vinden van de gemeenschappelijkheid, win je dat later terug doordat het proces van realisatie versneld plaatsvindt met mensen die mede ‘eigenaar’ van de voorgestelde verandering zijn en zich daar vanzelf voor inzetten.
• Vanuit deze basis is een proces van zelfsturing mogelijk, waarbij alle betrokkenen hun eigen bijdrage en acties kunnen toetsen aan de gemeenschappelijke bedoeling;
• De grootste winst, mensen die harder gaan lopen voor iets dat ze zelf willen en dat tegelijkertijd goed is voor de organisatie en haar grotere context. Zo ontstaat iets dat altijd groter is dan je vooraf had kunnen bedenken en ook nog eens een grotere overlevings- en succeskans heeft doordat het gedragen wordt door een groeiende groep mensen. Dat is de magie van co-creatie!

Spreekt dit je aan en heb je interesse in het toepassen van meer co-creatie in de samenwerking in jouw project of organisatie, neem dan contact op voor een vrijblijvend gesprek.